Wstęp
Audyt dostępności to pierwszy krok do dostępnej strony. Polega on na zidentyfikowaniu problemów i barier na stronie internetowej i aplikacji, które nie pozwalają na jej użycie szerszej grupie odbiorców, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Robimy go zgodnie ze standardami WCAG. Jak wygląda audyt dostępności strony internetowej?Audyt jest procesem wieloetapowym. Sam audyt wymaga zaangażowania specjalistów dostępności i testerów. Natomiast przy wdrożeniu zalecanych poprawek ważna jest współpraca całego zespołu: deweloperów, projektantów i twórców treści.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie są etapy procesu audytu dostępności
- Co się dzieje na każdym etapie
- Ile trwa audyt dostępności
Konsultacja z klientem przy audycie dostępności
Każdy audyt rozpoczyna się od rozmowy z klientem i identyfikacji jego potrzeb oraz zrozumienia produktu jaki ma być sprawdzony. Na tym etapie bardzo ważne jest zidentyfikowanie grupy docelowej i zadanie sobie pytania dla kogo ma być ten produkt? Standardy i kryteria dostępności są uniwersalne ale potrzeby są różne. Warto o tym pamiętać bo zupełnie na inne rzeczy będziemy zwracać uwagę sprawdzając produkt dla dzieci a na inne dla dojrzałej grupy.
Na tym etapie decydujemy również, które strony zostaną sprawdzone. W czasie audytu nie sprawdzamy wszystkich stron. To po prostu byłoby mało efektywne i jednocześnie bardzo pracochłonne. Wyobrażasz sobie, żeby sprawdzić wszystkie artykuły na blogu których liczba czasami sięga nawet i 1000? Gdzie tak naprawdę artykuł zawiera takie same elementy i ma powtarzalną strukturę. Dlatego w audycie sprawdzamy typy stron.
Przykładowa lista typów stron, która jest sprawdzana w czasie audytu dostępności strony internetowej:
- strona główna,
- strona z kontaktem,
- strona logowania,
- strona zawierające formularze kontaktowe, szczególnie takie, które zawierają zabezpieczenie typu CAPTCHA,
- strona pomocy,
- strona zawierającą informacje prawne, (polityka prywatności),
- strona produktu,
- stronę z wynikami wyszukiwania (listing),
- strona zawierająca dokument do pobrania,
- strona zawierająca materiał multimedialny,
- strony z artykułem
- w przypadku e-commerce cała ścieżka klienta od produktu poprzez koszyk i płatność
Oczywiście lista ta nie jest zawsze taka sama, ponieważ każdy serwis charakteryzuje się inną strukturą lista dla e-commercu będzie dużo bardziej rozbudowana.
Musimy również zdecydować na jakim poziomie dostępności chcemy sprawdzać serwis internetowy. Strony internetowe sprawdzamy na trzech poziomach dostępności (A, AA, AAA). W przypadku podmiotów publicznych prawo wymaga od nas tego aby strona była dostępna na poziomie AA zgodnie ze standardami WCAG. Natomiast jeśli jest to nasz pierwszy krok w kierunku dostępności najpierw powinniśmy zająć się poziomem A.
Testy i analizy wykonywane podczas audytu dostępności
Jak wytypujemy już typy stron, to zgodnie z ustaleniami przeprowadzamy testy których zakres może być różny. Pełny audyt powinien obejmować 3 rodzaje testów. Nie zawsze jest to jednak możliwe, chociażby ze względu na ograniczenia budżetowe.
Testy automatyczne
Pracę nad audytem zaczynamy od testów automatycznych. Mają jednak wiele ograniczeń, największym jest fakt, że sprawdzają tylko 30% dostępności strony i nie dają pełnego obrazu. Drugim ograniczeniem jest fakt, że nie widzą kontekstu a ograniczają się jedynie do analizy kodu. Świetnym przykładem są teksty alternatywne. Test automatyczne dadzą nam informację czy występują teksty alternatywne dla obrazu ale nie dadzą nam informacji czy te teksty napisane są poprawnie. Można zatem uznać, że testy automatyczne służą raczej do prostych scenariuszy testowych i są jedynie punktem wyjścia do dalszej pracy. Jeśli chcesz, możesz samodzielnie sprawdzić wygenerować bezpłatny raport dostępności cyfrowej, który pozwoli ocenić ci stan dostępności twojej strony.
Testy manualne przeprowadzane przez eksperta
W dalszej kolejności sprawdzamy strony manualnie. Tu potrzebna jest wiedza i doświadczenie eksperta. Testy manualne są uzupełnieniem testów automatycznych. To na tym poziomie sprawdza się cały kontekst. Podczas tych testów sprawdzamy na przykłady czy stronę da się przejść przy użyciu klawiatury, czy treści strony odczytywane są prawidłowo za pomocą czytników ekranu. Sprawdzamy stronę pod względem struktury. Oczywiście naszym przewodnikiem są wytyczne WCAG. Strona sprawdzana jest na różnych przeglądarkach i różnych urządzeniach w celu sprawdzenia różnych scenariuszy.
Testy z użytkownikami
Końcowym etapem jest oddanie strony w ręce prawdziwych użytkowników, którzy są najlepszymi testerami naszego produktu. Mając ich perspektywę mamy pełen obraz stanu dostępności strony.
Przygotowanie raportu z audytu dostępności
Efektem naszej pracy jest obszerny dokument składający się z:
- listy znalezionych błędów
- analizę tych błędów
- informacji o ogólny poziomie dostępności
- rekomendacje do poprawek
Ten dokument jest podstawą do tego jak dalej mamy działać z dostępnością na naszej stronie. Wskazuje on konkretne obszary strony do poprawy i na jego podstawie należy wprowadzić sugerowane zmiany.
Wdrożenie sugerowanych poprawek
Na etapie wdrażania potrzebna jest praca zespołowa. We wdrażanie dostępności powinni być zaangażowani deweloperzy, twórcy treści i projektanci. Każdy z nich ma tu ważną rolę do odegrania. Oczywiście przy wdrożeniu bardzo często potrzebne jest wsparcie ekspertów z dziedziny dostępności w celu wypracowania najlepszego rozwiązania. Jeśli zespół nie posiada wystarczającej wiedzy na temat dostępności warto na tym etapie pomyśleć o szkoleniach z dostępności.
Co po audycie? Re -audyt
Re -audyt to nic innego jak ponowne sprawdzenie strony pod kątem dostępności. Ma on na celu zweryfikowanie czy zmiany zostały przeprowadzone poprawnie. Przeprowadzamy go tylko wtedy gdy poprawki wskazane w audycie dostępności strony internetowej zostały wdrożone. Istnieją scenariusze, gdzie wszystkich poprawek nie jesteśmy w stanie wdrożyć ale założeniem re-audytu jest przede wszystkim zobaczenie postępu w dostępności.
Powiązane artykuły
Jakie standardy dostępności obowiązują obecnie w Polsce?
Ile kosztuje audyt dostępności i od czego zależy jego cena?
Źródła
- WebAIM Million Report 2025 – Analiza dostępności miliona najpopularniejszych stron internetowych https://webaim.org/projects/million/
Podsumowanie
Praca nad dostępnością nie polega na odhaczeniu listy błędów. Jest to proces ciągły ale jak się go dobrze zaplanuje to z całą pewnością przyniesie efekty. Audyt dostępności strony internetowej to tylko początek całego procesu jaki powinniśmy przejść by być bardziej dostępni.
